Inzicht in je fosfaatinname

Je hebt een nierziekte. En hierdoor moet je letten op je fosfaatinname. Maar wat is nou precies fosfaat (fosfor) en waar zit het allemaal in? Je vraagt je af of het voor jou ook nodig is om de hoeveelheid fosfaat in je voeding te beperken? En als je graag zelf zicht hebt op je inname, hoe kom je dan te weten hoeveel milligram fosfaat er in je eten en drinken zit?

Allereerst is het belangrijk iets meer te weten te komen over fosfaat. Fosfaat is een mineraal en samen met calcium geeft het stevigheid aan de botten en tanden. Ook draagt het bij aan de energievoorziening van het lichaam. Bij toenemende nierschade verliezen de nieren het vermogen voldoende fosfaat uit het bloed te filteren, met als gevolg verhoogde fosfaatwaarden in het bloed. Verhoogde fosfaatwaarden bij nierpatiënten vergroten de kans op complicaties. Het kan resulteren in botproblemen. Ook slaat (teveel) fosfaat samen met calcium neer in de bloedvaten wat kan leiden tot bloedvatverkalking (atherosclerose). Dit verhoogt het risico op vaatziekten. Fosfaat kan ook jeuk veroorzaken. Dit ontstaat door calcificaties van de bloedvaten (calcium dat in de wanden van de bloedvaten gaat zitten) welke jeuk en wondjes kunnen veroorzaken. Om het fosfaat in het bloed te normaliseren krijgen patiënten adviezen om de fosfaatinname uit eten en drinken te beperken en zijn soms ook fosfaatbindende medicijnen (fosfaatbinders) nodig.

Waar zit het in?

Fosfaat in voeding is in twee soorten op te delen: het organisch en het anorganisch fosfaat. Beide vormen van fosfaat worden uiteindelijk in het bloed opgenomen. Organisch fosfaat zit van nature in bepaalde voedingsmiddelen en kun je voornamelijk terugvinden in:

Organisch fosfaat komt zowel in plantaardige als in dierlijke producten voor. Het fosfaat in dierlijke producten wordt echter beter opgenomen in je lichaam dan het fosfaat uit plantaardige producten. Fosfaat uit plantaardige producten wordt voor ongeveer 20-50% opgenomen en fosfaat uit dierlijke producten voor ongeveer 60%. Door meer plantaardige producten te eten verminder je dus de opname van fosfaat. De andere vorm van fosfaat is anorganisch fosfaat en wordt door de industrie als additief toegevoegd aan bepaalde voedingsmiddelen, zoals bewerkt vlees, vis uit blik, frisdranken, koek en gebak. Met als doel om voedingsmiddelen beter te laten smaken, te conserveren etcetera. Anorganisch fosfaat wordt bijna voor de volledige 100% opgenomen. Uit onderzoek blijkt dat de hoeveelheid fosfaat in bewerkte producten beduidend hoger kan zijn dan de hoeveelheid die we denken dat er in zit (bron: NEVO). Informatie over fosfaatadditieven ofwel toevoegingen is lastig te vinden. Voedingsdeclaraties op verpakkingen laten fosfaat vaak weg. Als een product toegevoegd fosfaat bevat, moet dit als E-nummer aangegeven worden op de verpakking. De exacte hoeveelheid fosfaat wordt helaas nooit vermeld. Fosfaat bevindt zich voor zover bekend in onderstaande E-nummers:

Aan veel frisdranken wordt fosfaat toegevoegd. Ook hiervan zijn de hoeveelheden helaas nog niet bekend. Diëtisten van het ziekenhuis De Gelderse Vallei zijn in samenwerking met de Wageningen Universiteit bezig met het ontwikkelen van de fosfaat-frisdrankenwijzer. Met behulp van deze wijzer wordt meer inzichtelijk gemaakt aan welke frisdranken door de fabrikanten fosfaat is toegevoegd, zodat informatie over anorganische fosfaat in voedingsmiddelen breder beschikbaar wordt gemaakt. Zodra deze wijzer beschikbaar wordt gesteld, zal dat op onze website vermeld worden.

Wat kan ik er zelf aan doen?

Heb je te veel fosfaat in jouw bloed? Jouw waarden voor fosfaat in het bloed worden door middel van laboratoriumonderzoek vastgesteld. De normaalwaarden voor fosfaat zijn 0.90-1.50 mmol/L. Ons lichaam heeft ongeveer 600 mg fosfaat per dag nodig, maar de dagelijkse inname ligt vaak hoger dan dat door hetgeen wij eten en drinken. Indien jouw waarden verhoogd zijn, is het advies om de fosfaatinname te beperken tot 800-1000 mg fosfaat per dag. Als jouw fosfaatwaarden normaal zijn, dan is de richtlijn om maximaal 1200 mg tot 1400 mg fosfaat binnen te krijgen met eten en drinken.

De hoeveelheid organisch fosfaat in voedingsmiddelen zijn terug te vinden, bijvoorbeeld via de Voedingswaardetabel. En sinds juni van dit jaar zijn deze waardes eindelijk beschikbaar gemaakt in het voedingsberekeningsprogramma de Eetmeter van het Voedingscentrum zodat iedereen nu zelf de eigen (organische) fosfaatinname kan berekenen.

Hoe kan ik mijn fosfaat berekenen met behulp van de Eetmeter?

Je moet hiervoor actief de voedingsstof fosfor toevoegen in Instellingen, zodat deze voedingsstof bij elke voedingsberekening zal worden meegenomen. Hieronder zie je waar je dit kunt instellen. Weer een stap in de goede richting van zelfmanagement!